DOĞUM KONTROL HAPLARI KONUSUNDA MERAK EDİLENLER

İstenmeyen gebeliklerden korunmak için yaygın olarak kullanılan doğum kontrol hapları, aile planlamasının vazgeçilmez parçasıdır. İlk olarak 1960 yılında kullanımına başlanan doğum kontrol hapı, günümüzde dünya çapında yaklaşık 140 milyon kadın tarafından kullanılmaktadır. Bu bakımdan incelendiğinde doğum kontrol hapları, istenmeyen gebeliklerin engellenmesinde büyük öneme sahiptir. Doğum kontrol hapı, kurallarına riayet edilerek kullanıldığında gebelik oluşumunu neredeyse %100’e varan bir etkinlikle önlemektedir.

Bu hapların tam olarak ne olduğunu ve ne işe yaradığını anlatmadan önce, adet döngüsünden bahsetmek gereklidir. Adet döngüsü, kadınların günlük hayatlarını ve vücutlarını en çok etkileyen fizyolojik olaylardan birisidir. Ortalama 28 gün boyunca devam eden adet döngüsünde hormon sisteminin dengesi çok önemlidir. Adet döngüsünün ilk 14 gününde (adet kanamasının ilk gününden itibaren) ovülasyon işlemi  başlatılır  ve rahmin iç yüzeyi yeniden kalınlaşmaya başlar. 

Bunu takip eden 14 günde ise rahim duvarı döllenmeye hazırlanır. Bu süreçlerin düzenli bir şekilde yürütülmesi için östrojen hormonu ve progesteron hormonu çok büyük görev üstlenirler. Eğer kişide 28 gün sonrasında herhangi bir gebelik başlangıcı yoksa vücut progesteron miktarını düşürür ve böylelikle adet kanaması olarak bildiğimiz durum meydana gelir. Bu döngü birçok kadında sorunsuz şekilde devam eder. Fakat bu durum herkeste böyle ilerlemez. Bu döngüde problem yaşayan hastalar da doğum kontrol hapı kullanırlar. Doğum kontrol haplarının toplumdaki yaygın bilinen işlevi aile planlamasında kullanılması olsa da, çeşitli hormonal ve kadın hastalıklarında tedavi edici olarak da kullanımı vardır. 

DOĞUM KONTROL HAPINI KİMLER KULLANIR ?

Doğum kontrol hapları, kısa vadede çocuk yapmak istemeyen, adet düzensizliği yaşayan, yoğun ağrılı adet dönemleri geçiren ve çeşitli kadın hastalıklarına sahip olan kişilerde kullanılabilir. Aynı zamanda eğer kişinin yumurtalıklarında ve rahminde iltihaplı doku oluşumu varsa kişiye doğum kontrol hapı tavsiye edilebilmektedir. Fakat kişinin bu sorunlardan birine veya birkaçına sahip olduğu durumlarda bile kendi başına doğum kontrol hapı kullanma kararı alması yanlış olur. 

Bazı durumlarda doğum kontrol hapının da çeşitli yan etkileri ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla doğum kontrol hapı kullanmak isteyen kadınlar için en uygunu bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına muayene olmak olacaktır. Genel olarak baktığımızda ise doğum kontrol hapı çoğu durumda kullanılabilir. 

DOĞUM KONTROL HAPININ FAYDALARI

Doğum kontrol hapları kolay ve etkili doğum kontrolü sağlar. Buna göre yalnızca doğum kontrol hapı yöntemini tercih eden çiftlerde istenmeyen gebelik oranları %0,3’e kadar azalır. Adet döngüsünün düzenlenmesinde en çok tercih edilen yöntemdir. Çok miktarda kanama ile sonuçlanan adet kanamalarında kanamanın azaltılmasını sağlar ve ağrılı adet döneminde ağrının azaltılmasına yardımcı olur. Adet öncesi huzursuzluk semptomlarının giderilmesinde faydalıdır. Menopoz öncesi dönemdeki semptomlarının kontrol edilmesinde etkilidir. Kemik mineral oranında artış sağlayarak kemik erimesine karşı koruyucudur. Yumurtalık kistleri ve tümörlerine karşı koruyucu özellik gösterir ve yumurtalık ve rahim kanseri gelişme riskini azaltır. Endometriozise (çikolata kistlerine) bağlı şikayetlerde azalma sağlar. Rahim duvarında gelişen miyomların sıklığını ve şikayetlerini azaltır. Fibrokist gelişimi gibi iyi huylu meme hastalıklarına karşı koruyucudur. Akne ve kıllanma şikayetlerinin giderilmesinde faydalıdır.

DOĞUM KONTROL HAPININ YAN ETKİLERİ VE ZARARLARI

Doğum kontrol haplarının çeşitli faydalarının yanında, düzenli kullanımıyla beraber çeşitli yan etkilerin gelişme riski mevcuttur. Özellikle bazı sağlık sorunları olan kadınların doğum kontrol hapı kullanması sakıncalıdır. Bu nedenle, doğum kontrol hapı kullanım kararı uzman bir hekimin değerlendirmesi sonucu, hekimle beraber alınmalıdır.

Doğum hapları kullanılırken en yaygın görülen yan etki mide bulantısıdır. Yaşanan mide bulantısı kimi durumlarda şiddetli olabilir. Bu yüzden hapın uyku vaktine yakın bir zamanda alınması uygun olacaktır. Kimi durumlarda ise kişide ara kanamalar görülebilir. Bunun sebebi ise kadın doğum hapının içeriğinde bulunan östrojen hormonunun (kadınlık hormonu) düşük miktarda bulunmasıdır. Bu durumlarda kullanılan doğum kontrol hapını değiştirmek uygun olacaktır. Bunlara ek olarak, doğum kontrol hapı kullanan kimi kişilerde ani ve hızlı kilo alma problemi ortaya çıkabilir. Bunun sebebi ise bir önceki durumun tam tersi olarak ilacın dozunun yüksek olması olarak düşünülür. Bu yüzden hastalar durumlarını doktorlarına detaylı bir şekilde anlatmalı ve daha düşük dozlu bir ilaca geçilmelidir. Kişide pıhtı oluşum riski artar. Doğum kontrol hapı, kişiyi cinsel yolla bulaşan herhangi bir hastalıktan korumaz.

DOĞUM KONTROL HAPI KİMLER İÇİN SAKINCALIDIR ?

• 35 yaş üstünde olan ve aktif olarak tütün ürünleri tüketen, veya  yakın zamanda sigara içmeyi bırakmış  (1 yıllık süre içerisinde),
• yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastalığına sahip olan,
• ciddi kalp damar hastalıklarına sahip olan,
• önceden felç (inme) ya da kısmi felç geçirmiş,
• meme kanseri veya karaciğer kanseri olan (iyi huylu karaciğer tümörü de dahil),
• migreni olan ,
• safra kesesinde taş bulunan, 
• şeker hastalığı (diyabet) ileri seviyede olan, 
• Obezite
• ilacın alınacağı süreçte hamile olan ya da yeni doğum yapmış ve bebeğini emzirmekte olan anneler, çeşitli antibiyotik ve epilepsi ilaçlarını kullanan kişiler için uygun değildir.